Ağciyər Xərçəngi və Müalicəsi
Ağciyər hüceyrələrinin müxtəlif xərçəng əmələ gətirən maddələrə (siqaret, hava çirkliliyi, radon qazı kimi) uzun müddət məruz qalması nəticəsində inkişaf edən xərçəng növüdür. Ağciyər xərçəngi gec təzahür edir və xəstələrin 75% -i xəstəlik inkişaf etmiş mərhələyə çatdıqda diaqnoz edilə bilər.
Ağciyər Xərçənginin Səbəbləri?
Siqaret çəkmək (passiv siqaret də daxil olmaqla) ən böyük səbəbdir (90%). Bundan əlavə, havanın çirklənməsi, kömür tüstüsü, asbest, torpaqda radon qazı. Bəzi xəstələrdə, xüsusən də ailə tarixi olanlarda daha yüksək nisbətdə görülə bilər.
Necə Aşkarlanır?
Xəstə şikayətlər inkişaf etdirməyə başlayanda, ehtimal ki, xəstəlik erkən mərhələdədir. Ailə keçmişi olanlar, siqaret çəkənlər, davamlı olaraq hava çirkliliyinə məruz qalanlar, yüksək stress altında işləyənlər, xroniki pəhriz və yuxu pozğunluğu olanlar gənc yaşlarından mütəxəssis həkim tərəfindən izlənməlidir. Risk qruplarında ən yaxşı təqib illik aşağı dozalı ağciyər tomoqrafiyası ilə aparılmalıdır.
Ağciyər xərçənginin ilk əlamətləri?
Ağciyər xərçəngi ilkin mərhələdə xəstələrdə çox şikayət yaratmır. Ümumiyyətlə xəstələr arıqlama, döş qəfəsində ağrı, yan və bel ağrıları, daha irəli mərhələlərdə qanlı öskürək kimi şikayətlərlə həkimə müraciət edirlər.
Ağciyər xərçəngi xərçəngin ən ölümcül növlərindən biridir və onun ən əhəmiyyətli səbəbi SİQARETdir! Ağciyər xərçəngində müalicədən müsbət nəticə əldə etmək üçün erkən diaqnoz çox vacibdir. Siqareti tərgitmək və siqaret çəkən mühitlərdən uzaq olmaq xərçəngin yaranmasının qarşısını alan səbəblərdir. Ağciyər xərçənginin müalicəsinə başlamazdan əvvəl xəstəliyin diaqnozu düzgün qoyulmalı və mərhələ düzgün müəyyən edilməlidir. Şikayətlər ətraflı şəkildə araşdırılmalı və qeyd edilməlidir.
Diaqnostik testlər və müdaxilələr
Döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası, CT (Ağciyər Tomoqrafiyası), PET/KT (Pozitron Emissiya Tomoqrafiyası), Beyin MRT, sümük sintiqrafiyası, PFT (Tənəffüs Funksiya Testi) və bronxoskopiya, İİAB (incə iynə aspirasiya biopsiyası), mediasitnoskopiya.
Ağciyər xərçənginin mərhələləri
Mərhələ 1A,B – Erkən Mərhələ
Mərhələ 2A,B – Şiş bir qədər böyükdür (hələ də əməliyyat oluna bilər)
Mərhələ 3A – Şiş daha da böyüdü + limfa düyünləri cəlb olundu (zəruri olduqda əməliyyatdan əvvəl kimyaterapiya və/yaxud radioterapiya aparıla bilər)
Mərhələ 3B – Şiş daha da böyüyüb, limfa düyünləri və ətrafdakı və/və ya ona bitişik orqanlar cəlb olunub (əməliyyatın yeri yalnız Kimyaterapiya və Radioterapiyadan sonra qiymətləndirilir)
Mərhələ IV – Təkmil mərhələ şiş; uzaq orqan tutulumu (yalnız kemoterapi radioterapiya və/yaxud immunoterapiya)